پروفسور نیما ارکانی حامد دانشمند آمریکایی کانادایی،  متولد 5 آوریل 1972 میلادی در هیوستون  با پدر و مادری ایرانی است. او در خانواده ای تحصیل کرده متولد شد  پدر او (جعفرقلی ارکانی حامد) که خود نیز فیزیکدان اهل ایران (تبریز) و دانش آموخته ی موسسه فناوری ماساچوست در سال 1969بوده، و بورسیه دولت ایران در حال حاضر استاد بازنشسته دانشگاه مک گیل کانادا در رشته ژئوفیزیک است. در آن زمان پدر نیما در هیوستون مشغول کار بر روی تحلیل ویژگی های فیزیکی ماه در چارچوب پروژه آپولو بود. حمیده الستی مادر و ساناز خواهر نیما ارکانی نیز فیزیکدان هستند. پدر ارکانی که در سال 1357 در دانشگاه شریف کار می کرد و مدتی رئیس دانشکده فیزیک آن بود، به همراه 14 همکار دیگر خود در نامه ای سرگشاده بسته شدن دانشگاه ها را محکوم کرد. با توجه به شرایط سیاسی آن زمان ایشان تصمیم بر این گرفتند از ایران خارج شوند و به کانادا مهاجرت کردند .

ایشان در کانادا  دبیرستان را تمام کرد و برای تحصیل کارشناسی وارد دانشگاه تورنتو شد. نیما از دانشگاه تورنتو با نشان عالی در رشته های ریاضی و فیزیک فارغ التحصیل شد و سپس به دانشگاه کالیفرنیا برکلی رفت و تحصیلات خود را زیر نظر لاورنس هال دنبال کرد. نیما ارکانی حامد از 14 سالگی در نظریه و قوانین نیوتون تحقیق کرده است. او دکترای خود را در سال 1997 دریافت کرد و به بخش SLAC در دانشگاه استانفورد به منظور ادامه تحصیل در پست دکتری رفت. در سال 2001 در دانشگاه پرآوازهی هاروارد، با هاوارد گئورگی و آندرو کهن به کار عملی به روی ذرات فوق العاده ریز پرداخت. تئوری HIGGS نتیجهی کشفیات او در این عرصه است. از سال 2002 تا 2008 او استاد ارشد دانشگاه هاروارد بوده است. نیما ارکانی حامد در سال 2012 به دلیل کار بر روی هیگز کوچک موفق به دریافت جایزه فیزیک بنیادی از یوری میلنر میلیاردر روس ساکن آمریکا شد.

نیما ارکانی حامد در سال 2005 برندهٔ جایزهٔ PHI BETA KAPPA از دانشگاه هاروارد برای تعلیمات عالی خود گردید  همچنین  مدال گریبو از مؤسسه فیزیک اروپا و جایزهٔ ساکلر از دانشگاه تل آویو 

 وی در حال حاضر استاد دانشگاه هاروارد و دارای کرسی استادی در دانشگاه پرینستون است. این کرسی از سال 1933 تا 1955 در انحصار آلبرت انیشتین بوده است و پس از اعلام نظریه عملکرد جهان ارکانی، از او دعوت شده که در طرح تونل شتاب دهنده سوئیس (LHC) که با هزینه بالغ بر 5 میلیارد دلار ساخته شده، رهبری آزمایش ها را بر عهده داشته باشد. او دکترای خود را در سال 1997 دریافت کرد و به بخش SLAC در دانشگاه استانفورد به منظور ادامه تحصیل در پست دکتری رفت.

 در حال حاضر چین از این نابغه ایرانی برای پیشبرد پروژه شتابدهنده خود دعوت به عمل آورده است. چین به طور رسمی اعلام کرده که فاز نخست ساخت این پروژه عظیم را در سال 2020 آغاز خواهد کرد. آنچه که در چین ساخته خواهد شد دو برابر شتاب دهنده LHC اروپا و 7 برابر قدرتمندتر از آن خواهد بود.

 هم اکنون شتاب دهنده LHC سرن در اروپا بزرگترین ماشین واحد در دنیا محسوب می شود که شامل تونل بزرگی به درازای 27 کیلومتر می شود. اما تونل برخورد دهنده پوزیترون الکترون چرخشی مدور (CEPC) چین بین 50 تا 100 کیلومتر درازا خواهد داشت و این یعنی مساحتی به بزرگی منطقه ای که منهتن آمریکا را شامل خواهد شد.

 این مجموعه عظیم در دو بخش ساخته می شود. بخش نخست شامل مطالعه ذره بوزون هیگز و سرنوشت آن در نتیجه یک برخورد می شود. بخش دوم نیز که قرار است کار ساخت آن در سال 2040 شروع شود برخورد دهنده عظیم پروتون – پروتون (SPPC)نام دارد. از حیث فنی می توان این بخش را نسخه به روز شده LHC به شمار آورد.

 دانشمندان در بخش دوم این پروژه برخوردهای فوق سرعتی پرتونها را مورد مطالعه قرار می دهند. آنها امیدوارند که در خلال بررسی های این بخش از پروژه برخورد دهنده ذرات چین، احتمال کشف ذرات جدید را مورد بررسی قرار دهند.

نابغه ایرانی مغز متفکر قدرتمندترین شتاب دهنده ذرات دنیا می باشد و این امیدواری وجود دارد که پاسخهایی برای معماهایی نظیر ماده تاریک، انفجار بزرگ (Big Bang) و سیاه چاله ها ارایه شود.

پروفسور ارکانی حامد درخصوص این پروژه می گوید: بدون شک چین در آینده پیشگام تمام کشورهای جهان در این عرصه خواهد بود.حضور این فیزیکدان ایرانی الاصل در چنین پروژه عظیمی برای چین یک اعتبار بزرگ محسوب می شود و در حالی که مقامات عالی رتبه این کشور از فیزیکدانان و دانشمندان شناخته شده جهان در حوزه فیزیک دعوت به همکاری در این پروژه کرده اند اما همکاری ارکانی حامد ارزشی متفاوت برای آنها دارد.